Park Włoski w Parku Podzamcze

Krótka historia

Na wysokiej górze w widłach Świnki i Wieprza wznosił się łęczyński zamek. Nie wiadomo kiedy powstał i kto kazał go wybudować. Pierwsza wzmianka o łęczyńskiej budowli obronnej pochodzi z dokumentu datowanego na 27 listopada 1525 roku. Prawdopodobnie wraz z budową zamku powstał „typowy renesansowy ogród staropolski, podzielony na kwatery rzędami drzew z towarzyszącymi altanami”. Opis dóbr łęczyńskich z początku XIX wieku wskazuje niestety na zły stan zaniedbanego ogrodu. Po zakupie dóbr łęczyńskich przez Jana Gottlieba Blocha, który był znany z dbałości o swoje gospodarstwo zmienił się wygląd parku. Nowy właściciel polecił przekomponować park w układ krajobrazowy. Po pierwszej wojnie światowej za czasów Józefa Bogusławskiego w miejsce obumarłych drzew nasadzono szereg gatunków egzotycznych takich jak platan klonolistny, klony srebrzyste, sosny czarne i wejmutki oraz inne.

Z biegiem lat park i jego układ kompozycyjny na skutek zaniedbań pielęgnacyjnych uległ zatarciu. Współcześnie zachowane elementy kompozycyjne są pozostałościami ogrodu krajobrazowego z XIX i XX wieku. Przy planowaniu rewitalizacji parku Podzamcze zdecydowano o odtworzeniu XIX wiecznego paru krajobrazowego z akcentem wcześniejszej historii czyli XVIII wiecznym ogrodem włoskim, który „jest nie tylko tradycyjny, ale i oznacza się prostotą, pięknem i użytecznością”.

Ogród geometryczny odtworzono w skromniejszym zakresie, nie tak bogatym jak w XVIII wieku. Zachowano proporcje kwater oraz układ kształtowany przez historyczne szpalery lipowe. Wokół centralnego punktu utworzono 4 kwatery ozdobne. Na obrzeżach regularnego, kwaterowego ogrodu włoskiego osiowo powiązanego z dawnym dworem założono park krajobrazowy.

Pomniki przyrody

Drzewo może zostać zakwalifikowane jako pomnik, jeśli ma odpowiednią pierśnicę, to jest średnicę pnia na wysokości 130 cm. Dla klonu i jaworu powinna wynosić 70 cm, jesionu 80 cm, lipy, sosny, świerka 100 cm, a dębu i topoli 120 cm. Status pomnika mogą uzyskać znacznie cieńsze drzewa, jeśli należą do gatunków obcych i rzadkich, występujących na granicy swojego zasięgu lub spełniają ważną rolę w krajobrazie. Na terenie zespołu dworsko-parkowego Podzamcze występuje kilka okazów spełniających te kryteria. Są to min.: platan klonolistny, sosna wejmutka, sosna czarna, iglicznia trójcierniowa, strączyn żółty. Wszystkie drzewa pomnikowe są skupione w części krajobrazowej parku wokół ogrodu włoskiego.

Do niedawna ozdobą parku był pomnikowy dąb wielkoowocowy o wysokości ponad 30 metrów. Kilka lat temu dąb nie przetrzymał długo utrzymującej się suszy i usechł. Ze względu na wiek szacowany na 150 lat, rozmiary i formę został poddany zabiegom zabezpieczającym i zachowany dla odwiedzających. Można go podziwiać przy głównej alei prowadzącej przez park.

Na terenie Ośrodka Rewalidacyjno-Wychowawczego, który zajmuje część przestrzeni parkowej rósł klon srebrzysty. Drzewo o obwodzie 240 cm miało status pomnika przyrody. Podczas inwentaryzacji przeprowadzonej w 1984 roku zaliczono go do przedziału wiekowego 100-150 lat, co stawiało go w roli staruszka, ponieważ drzewa tego gatunku rzadko dożywają 100 lat. Gatunek ten charakteryzuje miękkie drewno i dlatego łatwo ulega działaniu silnych wiatrów. Tak było i w tym przypadku. Kolejne burze dopełniały zniszczeń. Jeszcze niedawno o dawnej wielkości świadczył kilkumetrowy fragment pnia, aż do 2018 roku, kiedy został całkowicie wycięty.

Legenda o Czarnym Panie

Kiedy wybierzesz się do parku po zmroku, masz dużą szansę na spotkanie z tajemniczym Czarnym Panem, zwanym także Panem Litwinem. Najczęściej pojawia się pod starym, olbrzymim kasztanem. Pan Litwin ma postać starszego, dystyngowanego, staromodnie ubranego pana w cylindrze i czarnej pelerynie, z laseczką w dłoni. Zazwyczaj pyta grzecznie o drogę na Litwę, ściska dłoń napotkanego zimnymi palcami, po czy znika tak szybko, jak się pojawił.

Mieszkańcy Łęcznej i Podzamcza znają tę tajemniczą postać od kilku pokoleń, co znaczy, że jeszcze nikt nie wskazał Czarnemu Panu drogi na Litwę. Bywał widziany także na okolicznych polach, przeważnie w porze palenia jesiennych ognisk – jednakże jego ulubionym miejscem pozostaje park.

Czy wiesz, że?

Według słownika PWN ”podzamcze” to „teren rozciągający się w pobliżu zamku, dawniej też osada znajdująca się na tym terenie”. Inne źródła także podają podobne znaczenie tego słowa: teren wokół rezydencji królewskiej lub teren za murami grodu. W „Wykazie urzędowych nazw miejscowości i ich części” opublikowanym w 2015 roku przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji widnieją 34 miejscowości o nazwie Podzamcze oraz 6 miejscowości o nazwie powiązanej z podzamczem (Podzamcze Korczyńskie, Podzamek). Najbliższe Podzamcze to miejscowości w gminie Mełgiew i Bychawa oraz części miast Lublin, Bychawa i Włodawa.

Jednym ze znamienitych gości łęczyńskiego Podzamcza był Ignacy Jan Paderewski (pianista, premier i minister spraw zagranicznych), który przybył do ówczesnego właściciela Henryka Blocha z myślą zakupienia dóbr. Wizyta miała miejsce około 1910 roku. Łęczna bardzo przypadła do gustu Ignacemu Paderewskiemu, jednak w kupnie ubiegł go Józef Bogusławski.